مهشید ندیری: چندی پیش کارزاری با عنوان «لغو گام به گام اعدام» از طرف برخی شخصیت‌های شناخته شده در داخل ایران با هدف «حذف هرچه سریع تر شیوه‌های بیرحمانه‌ی اعدام» راه اندازی شد. این کارزار بلافاصله مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و با استقبال شخصیت‌ها و فعالان سیاسی و اجتماعی و مردم عادی به ویژه در خارج از ایران رو‌به‌رو شد. در برنامه امروز به این کارزار بیشتر می‌پردازیم. میهمانان امروز ما محمد ملکی کنشگر سیاسی و اولین رئیس دانشگاه تهران پس از پیروزی انقلاب٬ سپیده فارسی کارگردان سینما٬ مهری جعفری وکیل دادگستری٬ شاعر و کنشگر سیاسی٬ کاظم علمداری جامعه شناس٬ بهمن امینی مدیرانتشارات خاوران و فریبرز رئیس‌دانا اقتصاددان و فعال سیاسی هستند.
آقای ملکی چرا در این مقطع زمانی این کارزار آغاز شد و آیا با انتخاب دولت جدید در ایران ارتباط دارد؟
محمد ملکی: ابتدا سالگرد ۱۶ آذر را گرامی می‌دارم؛ روزی که خون در و دیوار دانشکده فنی را فرا گرفت. علاوه بر این سه دانشجو٬ خون بسیاری از مبارزین پیش از انقلاب به زمین ریخت. امید بود که پس از انقلاب دیگر کسی به دلیل عقایدش اعدام نشود اما متأسفم که همچنان باید در مورد ضرورت لغو اعدام در ایران صحبت کنیم؛ با کمال تاسف در دهه ۶۰ و اوج آن تابستان ۶۷ و پس از آن دهه ۷۰ و ۸۰ و بویژه تابستان ۸۸ نهرهای خون جاری شد. این روند حتی در دولت روحانی هم ادامه یافته است و شما دیدید که اخیراً در کردستان و بلوچستان٬ اعدامهای زیادی انجام شد.
سنی از من گذشته و تجربه های زیادی در این مورد دارم؛ می‌دانم اعدام چه عواقبی دارد و چه خانواده هایی را متلاشی می کند. اعدام فرد٬ اعدام خانواده و قبیله او نیز هست و به این دلیل با تعداد دیگری از دوستان این کارزار را راه‌اندازی کردیم و از بردران و خواهران خارج و داخل کشور می‌خواهم که بدان بپیوندند تا از ادامه این قتل و کشتار جلوگیری کنیم.
ندیری: علاوه بر فعالین سیاسی و اجتماعی داخل و خارج از کشور بسیاری از شهروندان عادی هم به این کارزار پیوسته‌اند و آن را امضاء کرده‌اند؛ با این امضاها چکاری انجام می‌شود؟
ملکی: توده مردم از این مسائل رنج می برند. این اعدامها این باعث شرمندگی ملت ایران است و من امیدوارم همه مردم در کنار یکدیگر چه افرادی که در جامعه شناخته شده‌اند و چه توده مردم در این مورد تلاش کنند. چون این مسئله شخصی نیست و به همه مردم ایران ارتباط دارد.چند روز پیش به یکی از مامورین امنیتی گفتم که این کارزار بنفع تو هم هست. این وضعیت قابل دوام نیست و تو هم روزی باید در دادگاه جوابگو باشی و لغو حکم اعدام به نفع توست. ما اهل خونریزی نیستیم زیرا معتقدیم خشونت و خونریزی دور باطلی است که اگر متوقف نشود تا ابد ادامه می‌یابد. روح ماندلا شاد که گفت ببخش اما فراموش نکن.
ندیری: با توجه به محدودیتهای رسانه‌ای در ایران شهروندان ایرانی خارج از کشور برای گسترش این کارزار چه کاری باید انجام دهند؟
ملکی: می‌توانند خانواده و فامیلشان در ایران را تشویق به امضاء این کارزار کنند. من دیروز و امروز در دو جلسه که در هریک ۵۰۰ نفر شرکت داشتند؛ این کارزار را مطرح کردم و اطلاعیه‌های آن را پخش کردم و مورد استقبال بسیار خوبی واقع شد. کانون مدافعان حقوق بشر و مادران پارک لاله همبستگی خود را با این کارزار اعلام کردند. در داخل کشور محدودیتها بسیار زیاد است اما شما از طریق رسانه ها می‌توانید مردم را بیشتر با این کارزار آشنا کنید.
ندیری: خیلی از جامعه شناسان اعتقاد دارند خشونت در ایران نهادینه شده است؛ آیا بستر اجتماعی این کارزار اکنون فراهم است ؟
کاظم علمداری: به دکتر ملکی سلام می‌گویم و شجاعت ایشان را تحسین می کنم. دو روز پیش نلسون ماندلا چشم از جهان فروبست او قهرمان اخلاق و معلم پرهیز از خشونت بود و نشان داد می‌توان سیاستمدار خوبی بود اما از خشونت نیز پرهیز کرد و اخلاق را رعایت کرد. جهان به احترام ماندلا٬ سیاست و رهبری او بپاخاست و ادای احترام کرد. متاسفم که بگویم برخلاف او٬ رهبران مذهبی ما نشان دادند می توان مدعی آیت اللهی و نشانه خدا روی زمین و درعین حال مشوق خشونت و بدترین نوع آن اعدام بود.
قوانین جمهوری اسلامی بر بستر مناسبات قبیلگی شکل گرفته‌است. در این مناسبات٬ مجازات جمعی است. همانطور که دکتر ملکی اشاره کرد مجازات یک نفر به معنای مجازات تمام افراد خانواده او خواهدبود. وقتی فردی اعدام می شود؛ زندگی خانواده او نیز بهم می ریزد. بنابراین اعدام٬ بازگشت به گذشته ومناسبات قبیله‌ای و برقراری روشهای سرکوب و قوانین پیشامدرن است. برای مجازات یک فرد٬ مجموعه و حتی جامعه تنبیه می‌شوند. جمهوری اسلامی تلاش می کند با اعدامهای بی رویه و بویژه اعدام در ملاء عام ترس و رعب عمومی ایجاد کند. مجازات اعدام در اساس غلط است و نباید بکار برده شود. فعالان سیاسی که اعدام می‌شوند؛ جز حق خواهی گناه دیگری ندارند و افراد غیرسیاسی نیز به جای اعدام باید تحت آموزش قرار بگیرند و مناسبات جامعه که آنها را به سوی جرم سوق داده اصلاح شود. بستر ساز خشونت در ایران در وهله اول خشونت دولتی است. این خشونت ریشه تمامی انواع دیگر خشونت مانند خشونت والدین نسبت به فرزندان یا خشونت شهروندان نسبت به یکدیگر است.
این کارزار خواست بسیار بنیادین و اخلاقی دارد اما می‌بینیم که تعداد زیادی آن را امضا نکرده‌اند. باید دهها هزار نفر و شاید صدها هزار نفر از افراد برجسته٬ روشنفکران٬ تحصیلکردگان و سیاسیون از آن استقبال می کردند؛ ولی چنین نشد. زیرا جامعه ایران بسیار پولاریزه شده‌است. جمهوری اسلامی بین روشنفکران٬ تحصیلکردگان٬ نخبگان و کسانی که خواستار دموکراسی و مدافع حقوق بشر هستند شکاف ایجاد کرده‌است. آنها نمی‌توانند بخودشان جرات دهند که در مقابل مجازاتهایی که جمهوری اسلامی تعیین کرده بایستند و از حقوق تمام کسانی که به نادرست و غیر عادلانه زیر ستمکاریها و ظلم جمهوری اسلامی قرار می گیرند دفاع کنند.
ندیری: مجازات اعدام پیش از این هم در ایران وجود داشته‌است و در کشورهای دیگر از جمله برخی ایالتهای آمریکا نیز مجازات اعدام وجود دارد. فعالین حقوق بشر در همه دنیا سعی در لغو این مجازات دارند؛ در ایران آیا می‌توان از طریق آگاهی بخشی عمومی به مرور فکر الغای این حکم را به حکومت نیز سرایت داد ؟
علمداری: در برخی از جوامع هنوز مجازات اعدام باقی مانده‌است. در کشور آمریکا دو سوم ایالتها این مجازات را لغو کرده‌اند. مقایسه جرم و جنایات در این دو گروه از ایالات مختلف نشان می دهد که این مجازات جرم و جنایت را کاهش نداده‌است. تحقیقات نشان داده‌است که در کشورهای اروپایی که این مجازات اعمال نمی شود سطح جرم و جنایات بسیار پایینتر از آمریکاست. در ایران هم اگر این روش کارساز بود می بایست میزان جرم وجنایت در این ۳۴ سال پایین بیاید و در نتیجه میزان اعدامها نیز کاهش یابد در حالیکه در همین سه ماه گذشته ۲۵۰ نفر را اعدام کردند. بنابراین مجازات اعدام غلط است و نمی تواند بازدارنده باشد بلکه جامعه را بیشتر به خشونت می‌کشد.
ندیری: آقای رئیس دانا برنامه شما برای گسترش این کارزار چیست؟
فریبرز رئیس دانا: از طریق آگاهی رسانی و گسترش این کارزار ما تلاش می‌کنیم این واقعیت برای بخش گسترده ای از مردم ایران آشکار شود که اعدام عملی غیرمتمدنانه و غیر انسانی است. نباید فردی که به هر دلیلی ممکن مرتکب جرمی شده است اعدام شود. علاوه بر این وقتی مجازات اعدام برسمیت شناخته شود؛ دولتها آن را علیه مخالفین سیاسی خود نیز استفاده می‌کنند. علاوه بر آن وجود چنین قوانینی سبب می‌شود همانگونه که بارها دیده‌ایم افرادی به بهانه توهین به مقدسات دگراندیشان را مهدورالدم تشخیص دهند و آنها را از بین ببرند. همچنین باید توجه داشت که اعتیاد و بسیاری از جرائم٬ ناشی از فقر و نابرابری اجتماعی است بنابراین تا زمانی که مسائل اقتصادی حل نشده‌است؛ مجازات مجرمین و بویژه اعدام آنها سبب بازدارندگی نخواهد شد. حکم اعدام تنها با هدف انتقامجوئي‌است. یک تفکر٬ فلسفه و مجموعه ارزشهایی از اعماق تاریخ آمده و انتقامجوئي را ترویج می‌کند. در مورد اعدام متهمین مواد مخدر٬ متأسفانه هیچ کس به فکر کنترل تقاضا نیست؛ بلکه از طریق کشتن قاچاقچی می‌خواهنند وحشت و بازدارندگی ایجاد کنند. اما ناملایمات اجتماعی٬ نبود تفریح و خدمات رفاهی برای جوانان و از همه مهمتر فقر و بیکاری سبب گسترش مواد مخدر در جامعه می‌شود. ما بارها و بارها به همراه دوست زندانیم سعید مدنی٬ در دانشگاه تحقیق کردیم و برای ما مسلم شد که برای کنترل اعتیاد باید سمت تقاضا را کنترل کرد. باید از جامعه شناسها٬ اقتصاد دانها و روانشناسان کمک گرفت تا متقاضیان مواد مخدر کمتر شوند. من اعتقاد ندارم که در این مورد پلیس نباید مداخله کند؛ اما معتقدم بر اساس تجربه ۳۵ سال اخیر مجازات اعدام و این سختگیریها پاسخی برای حل معضل اعتیاد در جامعه نیست. در مورد مجازات فعالان سیاسی نیز اساساً وضع روشن است. آزادی اندیشه٬ بیان و فعالیت سیاسی نیاز جامعه ماست و اگر بر اثر این فعالیت سیاسی جرمی هم صورت بگیرد؛ نباید حکم اعدام برای او صادر شود. زیرا کسی که فعالیت سیاسی می‌کند؛ خود را برای اصلاح جامعه به خطر انداخته است. یک نکته هم با اجازه دکتر ملکی عزیز توضیح دهم که من با لغو گام به گام اعدام موافق نبوده‌ام و معتقدم کارزار باید هدف خود را لغو فوری مجازات اعدام قرار دهد. اما دوستان معتقد بودند که بدلیل نابسامانیها و نابهنجاریهای شدیدی که وجود دارد؛ ممکن است لغو سریع مجازات اعدام سبب تشویق برخی مجرمین شود و آنها را جری کند. یا هنوز خانواده هایی داغدارند یا فرزندانشان قربانی مواد مخدر شده‌اند و به غلط فکر می‌کنند مجازات اعدام می‌تواند این مشکل را حل کند. به این دلایل لغو گام به گام اعدام را پیشنهاد دادند اما من معتقدم که نباید فکر کنیم چون جامعه نابهنجار است؛ مجازات اعدام زیاد است. بلکه به کارگیری اینگونه مجازاتها جرم و جنایت در جامعه را افزایش می‌دهد. باید برای حل بحرانهای اجتماعی از آموزش و روشهای دموکراتیک و گسترش مشارکت اجتماعی بهره برد وگرنه این دور باطل ادامه می‌یابد. اما استدلال دوستان من مثل آقای دکتر ملکی کاملاً قابل شنیدن و توجه است و به همین دلیل ما کارزار لغو گام به گام اعدام را آغاز کردیم.
ندیری: خانم جعفری آیا گام به گام بودن این کارزار سبب توجه بیشتری از داخل ایران بدان خواهد شد؟
مهری جعفری: من کاملاً با آقای رئیس دانا موافقم و آرزو می کنم اگر قرار است لغو اعدام به صورت گام به گام پیگیری شود؛ گامهای بلندی برداشته شود. در مورد جنبه حقوقی اعدام کارهای زیادی باید انجام شود. متون حقوقی و قوانین ما نقصهای شکلی و ماهوی زیادی دارد که باید به کمک مردم به فکر تغییر آنها بود. من موافق نیستم که این اقدام برای جامعه ایران هنوز زود است. مغولستان در سال ۲۰۱۲ ٬ ترکیه در سال ۲۰۰۴ مکزیک ۲۰۰۵ ٬ نپال ۱۹۹۷ و فیلیپین ۲۰۰۶ قانون اعدام را کنار گذاشته‌اند. مردم ایران آمادگی خیلی زیادی برای راهکارهای خشونت زدا دارند و این مشکل ما است که بتوانیم این مسائل را بگوش مردم برسانیم. من این آمادگی را در فاصله خیلی کوتاهی که زمان اصلاحات در ایران بودم مشاهده کردم و بسیار امیدوارم٬ این کارزار شروعی برای فعالیتهای بیشتر باشد و نتیجه آن را ببینیم.
ندیری: یکی از کاربران ما درخواست برای رفع اعدام را ژست روشنفکری می‌داند و معتقد است در بسیاری از کشورها این حکم اجراء می‌شود و مجازات اعدام برای افراد خطر ناک و تروریستها لازم است . خانم فارسی نظر شما در این مورد چیست؟ آیا معتقدید جامعه ایران آماده پذیرش مبارزه برای لغو مجازات اعدام است یا اینکه این کارزار تنها یک ژست روشنفکری است؟
سپیده فارسی : من هم معتقدم جامعه ایران کاملا آمادگی چنین کارزاری را دارد. این سئوال همیشه وجود دارد که چه جایگزینی برای اعدام مجرم خطرناک یا تروریست وجود دارد. اما همانطور که آقای ملکی در ابتدای برنامه گفتند نظام جمهوری اسلامی از اعدام بعنوان انتقام جویی یا تنبیه استفاده کرده و جامعه را بسمت خشونت پیش برده است. به همین دلیل من معتقدم که همه نوع اعدام سیاسی٬ غیرسیاسی و قصاص باید لغو شود. زیرا بخش عظیمی از جامعه را وارد سیر خشونت می کند. بویژه اعدام در ملاءعام فحایعی ایجاد کرده است که گاهی کودکان را در جریان تقلید آن قربانی کرده است. من مطمئنم افرادی که بعنوان تماشاچی به صحنه اعدام می‌روند آنرا کار وحشتناکی می‌دانند اما متاسفانه رژیم موفق شده‌است خشونت را عادی جلوه دهد.
برای برخورد با مجرمین خطرناک راههای زیادی وجود دارد. همانطور که آقای علمداری اشاره کردند در جاهایی که حکم اعدام لغو شده‌است؛ میزان جرائم به مراتب پائین‌تراست. مساله اصلا ژست روشنفکری نیست. همه ما بعنوان شهروندان ایرانی چه در داخل و چه در خارج در این مورد مسئولیم. شاخصه مهم این کارزار همراه شدن داخل و خارج کشور است که باید آن را جدی گرفت. همه ما باید به فراگیر شدن این کارزار کمک کنیم. جامعه ایران متاسفانه در یک رکود مدنی قرار گرفته است. خودمان هم باور نداریم که می توانیم با هم جریانی قوی بسازیم. باید تجربه کارزار یک میلیون امضاء را به خاطر داشته باشیم و از آن برای فراگیر شدن این کارزار استفاده کنیم.
ندیری: آقای امینی شما در این کارزار بسیار فعال بوده‌اید لطفاً نظرتان را در مورد این کارزار و نحوه جمع آوری امضاء بفرمائید.
بهمن امینی: به نظر من استقبال از کارزار خوب بوده‌است. ما باید توجه داشته باشیم که این کار بسیار زمان‌بر است. هرچند که آمادگی بسیار بیشتری برای لغو اعدام در دنیای جدید بوجود آمده است و من امیدوارم این اتفاق در ایران بسیار زودتر رخ دهد اما مثلاً ویکتور هوگو در سال ۱۸۴۸ نطق معروفش علیه اعدام را در مجلس موسسان فرانسه انجام داد. در حالیکه ۱۴۰ سال بعد در سال ۱۹۸۱ حکم اعدام در فرانسه لغو شد. روشنفکران و نیروهای مدنی بسیاری در این مدت تلاش کردند تا این فکر را بعنوان یک خواست عمومی در آورند. بنابراین ما باید توجه داشته باشیم که این کارزار زمان می برد و به پیگیری احتیاج دارد. همانطور که آقای ملکی گفتند یک تلفن به آشنایان جزئی از حرکت بزرگ برای فراگیر کردن این کارزار است. در خارج از کشور استقبال از کارزار بسیار خوب بوده‌است. بسیاری از نویسنده‌ها٬ روشنفکران و هنرمندان از این کارزار حمایت کرده‌اند. ایرج پزشک زاد٬ ناصر پاکدامن٬ آرامش دوستدار٬ محسن یلخانی٬ هدایت متین دفتری٬ شهنوش پارسی پور٬ علی بنوعزیزی٬ نسیم خاکسار و صدها روشنفکر و شهروند دیگر ایرانی در خارج از کشور از این بیانیه پشتیبانی کرده‌اند. ایمیلی با همین نام در سایت گوگل ایجاد شده‌است که افراد می‌توانند از طریق آن حمایت خود را اعلام کنند؛ همچنین سایت اینترنتی هم برای این کارزار درست شده است که اطلاعات مرتبط با کارزار از طریق آن منتشر می‌شود.
دوستان به عدم تأثیر این مجازارت بر کاهش جرائم اشاره کردند. ناهنجاریهای اجتماعی سبب گسترش جرايم می‌شود و باید از طریق کار آموزشی و فرهنگی به ویژه در مورد کودکان از این موارد پیشگیری کرد و مجازاتهای خشنی مانند اعدام راه حل این مشکلات نیست. همچنین برای پیشبرد کارزار همانطور که خانم فارسی اشاره کردند؛ می‌توانیم از تجربه کارزار یک میلیون امضا استفاده کنیم. این کارزار نشان داد که نباید حرکت را از یک مرکز شروع و اداره کرد. بلکه ایده باید پرواز کند و هر کسی در هرجایی بتواند با آن همراه شود.
ندیری: آقای علمداری چگونه این کارزار که لغو اعدام را بصورت گام به گام پیگیری می‌کند؛ می تواند مخاطب بیشتری جذب کنند و تاثیرگذارباشد؟
علمداری: من هم با دوستان دیگر هم نظرهستم که واژه گام به گام دقیق نیست. اگر کارزاری راه می افتد به این معنا نیست که در مدت کوتاهی به نتیجه خواهد رسید. اما گام به گام کردن کارزار بمعنای تردید ماست. این تردید را باید از بین برد و اعلام کرد که مجازات اعدام کار غلطی است. این مجازات با کاهش جرم و جنایت ارتباط مستقیمی ندارد. به همین دلیل علاوه بر جوامع پیشرفته؛ برخی از جوامع در حال توسعه نیز این مجازات را حذف کرده‌اند.
برای گسترش این کارزار باید در نظر داشت که فرهنگ مسلط توسط جمهوری اسلامی دائماً بازتولید می شود. تمام ابزارهای تولید ارزشهای اجتماعی در دست حکومت است. رسانه‌های اصلی که با بخشهای سنتی جامعه در تماسند در اختیار حکومت است و از این مجازات حمایت می‌کنند. مخاطب فعلی ما نیروهای روشنفکر جامعه هستند. اما این افراد نقش مهمی دارند زیرا می توانند ایده درست را در جامعه توزیع کنند. دوستی که به مجازات اعدام در برخی ایالتهای آمریکا اشاره کردند؛ توجه داشته باشند که به جای نابود کردن مجرم باید فرهنگ را عوض کنیم و به جای فرهنگ به جا مانده از سنت؛ فرهنگ خشونت پرهیزی را باید جایگزین کرد. ماندلا٬ گاندی و لوترکینگ در جوامعی که خشونت رواج داشت؛ فرهنگ خشونت پرهیزی را تولید و همه گیرکردند. در ایران هم با تلاش بیشتر و تبلیغات و برنامه‌ریزی درست از طریق رسانه های عمومی که در دسترس است و سایتهای اینترنتی می‌توان افراد بیشتری را جذب و به تبلیغ این ایده تشویق کرد. هرچند که همه مشکلات را نمی توانیم به گردن دولت بیاندازیم و بخشی از آن از خود جامعه نشأتا می‌گیرد؛ اما جامعه هم تابع فرهنگی است که توسط جمهوری اسلامی حمایت و تقویت می‌شود. ما باید فرهنگ را از طریق آموزش عوض کنیم. باید جامعه شناسان با تحقیقاتشان به مردم نشان دهند که مجازات اعدام مشکل ما را حل نمی کند و فلسفه اعدام در ایران حذف جرم نیست؛ بلکه ایجاد ترس برای تسلط بیشتر استبداد است. اگر فلسفه اعدام در ایران همانند تگزاس حذف جرائم بود؛ می‌شد به راحتی با آمار و ارقام ثابت کرد برخی از جوامع بدون مجازات اعدام٬ میزان جرم و جنایت بسیار پایین‌تری دارند. اما در ایران چنین نیست؛ ما باید بتوانیم به جامعه تفهیم کنیم که کاربرد مجازات اعدام توسط جمهوری اسلامی برگشت به گذشته و روابط قبیله ای گذشته است.
ندیری: محمد از کاربران ما نوشته است که لغو گام به گام حکم اعدام نشان‌دهنده واقع بینی طراحان این کارزاراست و پرسیده‌است که در جوامع عقب مانده‌ای مثل ایران یا افغانستان این گامها چگونه باید برنامه‌ریزی و اجرا شود؟
جعفری: جان انسانها بقدری مهم هست که ما نمی توانیم صبر کنیم که همه نظرشان را نسبت به این مسأله عوض کنند. بعنوان یک حقوقدان معتقدم سیستم قضائي ایران جزء ناعادلانه ترین سیستمهای قضائی دنیاست و ما نمی‌توانیم صبر کنیم که مردم نظرشان را در این مورد تغییر دهند. زیرا جان انسانها دیگر بر نمی‌گردد. به نظر من جامعه بشری بطور کلی بجایی رسیده که باید در این مورد تصمیمی جهانی گرفته شود؛ نه اینکه هر قبیله و کشور جداگانه در این مورد به نتیجه برسد. توجه داشته‌باشید که هیچ فردی از اینگونه مجازاتها در امان نیست به عنوان نمونه یکی از روشهای اثبات قتل در سیستم قضایی ایران٬ سوگند اولیاء دم است. یعنی سرنوشت شما که هیچ دلیلی مبنی بر قاتل بودنتان وجود ندارد بدست اولیای دم عصبانی سپرده می‌شود که خون جلوی چشمشان را گرفته‌است و در چنین شرایطی عدالت و انسانیت اصلاً برایشان مطرح نیست. یکی از بزرگترین خوشحالی های من از به راه افتادن این کارزار طرح مشکلات حقوقی سیستم قضائی ایران است. در اینصورت کسانی که با این کارزار مخالفت می کنند دچار شوک خواهند شد؛ زیرا خواهند دانست که خودشان هم در برابر این حکم مصون نیستند. بویژه در جرائم مواد مخدر٬ اصلاً آیین دادرسی کشوری حاکم نیست. من بارها برای نجات جان موکلم از پرونده استعفا داده‌ام تا وکیل خاصی بتواند او را از اعدام نجات دهد. همه باید بدانند که در ایران آدمها چقدر براحتی پای چوبه دار می روند.
ندیری: کاربرآدم نوشته است که من مخالف اعدام هستم اما امضاء من در این کارزار چه تأثیری می تواند داشته باشد؟
فارسی: به نظر من چنین نیست در انتخاباتهای همه کشورها از جمله انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایران ما دیدیم که رأی تک تک افراد ارزش سیاسی دارد. در این کارزار نیز چنین است. اگر خودمان به این باور نداشته باشیم نمی توانیم کارمان را پیش ببریم. البته این کارزاری طولانی مدت است و تلاش خیلی زیادی خواهد برد. اما مثل یک شبکه باید گسترش پیدا بکند و عادی بودن اعدام در جامعه ایران باید از بین برود و خشونت به مرور کاهش یابد.
ندیری: هنرمندان و فیلمسازان در این زمینه چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟
فارسی : اشاره به این مسأله در آثار هنری می‌تواند بسیار مؤثر باشد. فیلم شهر زیبای اصغر فرهادی اولین بار به اعدام کودکان پرداخت و بسیار اثر گذار بود. ما می‌توانیم بیشتر به این موضوع در آثار هنریمان بپردازیم و همنچنین از اعتبار اجتماعی خود نیز برای حمایت از این کارزار استفاده کنیم. پیوستن به این کارزار و امضاء آن و تبلیغ برای پیوستن سایر افراد از جمله کارهایی است که هنرمندان می‌توانند در این زمینه انجام دهند.
ندیری: آقای امینی آخرین صحبت شما درباره این کارزار را می‌شنویم.
امینی: من می خواهم به این جمله فراخوان اشاره کنم که در فردای محتوم٬ ضرورتهای تربیتی ما مردم ایران را به پذیرش این اصل بدیهی وادار خواهد کرد که از اعدام مجرمان و متهمان از هر سنخ و گروه دست برداریم و بجای آن به اعمال شیوه های سازنده تربیتی بپردازیم. بنابراین خواست همه کسانی که این کارزار را شروع کردند؛ لغو کامل و بیدرنگ اعدام است. اما با توجه به شرایطی کنونی جامعه لغو گام به گام اعدام مطرح شده‌است. ولی خود این کارزار سبب تشکیل موجهای مهمی شده‌است. تعدادی از روشنفکران٬ کنشگران و هنرمندان ما به این موضوع توجه بیشتری نشان دادند. علاوه بر آن سیستنم فقهی و قضائیی جمهوری اسلامی مورد انتقاد بیشتری قرار گرفته و به حرفهای کامو٬ ویکتور هوگو مراجعه بیشتری می شود. حتی تجربه کشورهایی که موفق به حذف این قانون شدند بیشتر مرور می‌شود. بنابراین کوچکترین اقدام در این زمینه به نظر من گام بزرگی است. جویبارها به هم می پیوندند تا رود خروشانی بسازند. بنابراین همه ما با استفاده از حرفه و زمینه کاری خود می‌توانیم از این حرکت پشتیبانی کنیم. جامعه شناسان٬ هنرمندان و بخصوص رسانه ها نقش مهمی در گسترده کردن این کارزار بر عهده دارند. به امید این که بالاخره موفق شویم این قانون وحشیانه را لغو کنیم.
ندیری: یکی از کاربران گفته‌اند که چرا کسانی که از کارزار لغو گام به گام حکم اعدام حمایت کردند از حرکتهای مشابه پیشین مثل کارزار صدای بی صدایان در دفاع از زندانیان و محکومان به اعدام که صفحه فیسبوکی هم دارد حمایت نکردند؟ آقای علمداری جمعبندی جامعه شناختی شما را در پایان می شنویم
علمداری: این کارزار ابتکار بسیار بجا و درستی است البته ممکن است که روند بسیار زمانبری باشد و به مرور بهتر و بهتر شود. توضیحات دوستان با تخصص‌های مختلف در این زمینه راهگشا است. حل این مشکل در کشورهای تقریباً همسطح ایران نشان می‌دهد که این مساله فرهنگی قابل حل است. خیلی از مسائل فرهنگی در گذشته به شکلی بوده است که امروز بنظر ما خنده دار است. اما به مرور ارزشها عوض می‌شود. ما می‌توانیم از طریق شبکه‌های اجتماعی به این بحثها دامن بزنیم و کسانی که در این زمینه پرسش دارند را قانع کنیم و نشان دهیم فرهنگ ایرانی هم آماده لغو این مجازات است. در همین پروسه فرهنگ جدیدی نیز ساخته خواهد شد و مردم از آن تغذیه می‌کنند.
ندیری: آیا با وجود اینکه تعداد زیادی از مردم به تماشای اعدام می‌روند و از مجازات اعدام دفاع می کنند جامعه ایران آماده لغو این مجازات هست؟
علمداری: این پرسش از زوایای مختلف قابل بررسی است. نخست اینکه چند هزار نفر تماشاچی اعدام د ر شهری ده میلیون نفری جمعیت زیادی نیست. دوم اینکه انسانها کنجکاوند و گاهی از سر کنجکاوی به تماشای اعدام می‌روند و ضرورتاً مشوق آن نیستند. البته جمهوری اسلامی مشوق اعدام است و با اعدام در ملاء عام این فرهنگ این را بازتولید می کند. ازدید جامعه شناسی حتماً باید مناسبتهای فرهنگی و ارزشهای فرهنگی که مردم کنش و واکنش نشان می‌دهند را در نظر بگیریم ولی این نکته را هم نمی توانیم فراموش کنیم که دو نهادهای بسیار مهم جامعه٬ یعنی نهاد قدرت سیاسی و نهاد مذهب بطور مستقیم زیر کنترل دستگاه مشوق این فرهنگ است و مردم را به این صحنه‌ها می کشاند. بخشی از جامعه تفریحی ندارد و فکر می کند این جزء تفریحاتش است. بخشی از فرهنگ تحت تأثیر نظام غالب است و به غلط تصور می شود که فرهنگ مورد علاقه مردم است. درحالیکه اگر مناسبات قدرت کند و قوانین عوض شود این فرهنگ هم به سرعت عوض می‌شود و مردم ارزشهای دیگری را خواهند پذیرفت. کما اینکه بعد از انقلاب ناگهان ارزشهای فرهنگی جامعه تغییر پیدا کرد و مردم به یک فرهنگ دیگری روی آوردند.